Sau 18 năm sống trong im lặng do liệt tứ chi và mất hoàn toàn khả năng nói sau một cơn đột quỵ, Ann – một người phụ nữ 47 tuổi – đã có thể “nói” trở lại bằng chính giọng nói của mình nhờ một thiết bị cấy ghép não đột phá, do các nhà khoa học tại Đại học California phát triển. Thành tựu này không chỉ mở ra hy vọng cho hàng triệu người mất khả năng giao tiếp, mà còn đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực giao tiếp thần kinh.
Khi ý nghĩ thành tiếng nói – chưa đầy một giây
Được công bố trên Nature Neuroscience – một trong những tạp chí khoa học thần kinh uy tín nhất thế giới – nghiên cứu mô tả chi tiết cách các nhà khoa học chuyển đổi trực tiếp tín hiệu thần kinh trong não thành lời nói chỉ sau 80 mili giây – nhanh gấp 100 lần các công nghệ trước đó.
“Chúng tôi đã có thể chuyển đổi tín hiệu não của cô ấy thành giọng nói cá nhân hóa trong thời gian thực, chỉ trong vòng một giây sau khi cô ấy có ý định nói,” Tiến sĩ Gopala Anumanchipalli, trưởng nhóm nghiên cứu, chia sẻ. Với tốc độ xử lý này, cuộc trò chuyện giữa người bệnh và thế giới bên ngoài trở nên liền mạch và tự nhiên hơn bao giờ hết.
Công nghệ đằng sau kỳ tích
Hệ thống hoạt động dựa trên một thiết bị cấy ghép điện cực tiên tiến, đặt tại vùng não kiểm soát ngôn ngữ. Khi Ann nghĩ về điều mình muốn nói, các tín hiệu thần kinh được ghi lại và truyền không dây đến một bộ xử lý bên ngoài. Tại đây, một mô hình trí tuệ nhân tạo (AI) đã được huấn luyện cá nhân hóa cho Ann sẽ phân tích hoạt động điện não, giải mã chúng thành các đơn vị âm thanh cơ bản, và cuối cùng là tổng hợp thành câu hoàn chỉnh.
Đặc biệt, giọng nói mà hệ thống tạo ra không phải tiếng máy móc vô cảm – đó là giọng nói nguyên bản của Ann, được tái tạo từ những bản ghi âm trước đây. Nhờ đó, cô không chỉ giao tiếp mà còn khôi phục bản sắc cá nhân – một yếu tố mang tính cảm xúc sâu sắc.
Từ phòng thí nghiệm đến giường bệnh: tiềm năng và thách thức
Theo Giáo sư Patrick Degenaar, chuyên gia thần kinh học tại Đại học Newcastle (Anh), công nghệ này là “bước tiến lớn trong giao tiếp thần kinh”, đặc biệt với những bệnh nhân bị đột quỵ, bại liệt, hoặc mắc bệnh thần kinh tiến triển.
Tuy nhiên, hiện tại công nghệ vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng với một số hạn chế nhất định:
Hệ thống chỉ nhận diện được khoảng 1.024 từ vựng
Chưa thể áp dụng đại trà do chi phí và yêu cầu phẫu thuật
Cần thời gian để đảm bảo tính ổn định và an toàn lâu dài
Dẫu vậy, giới nghiên cứu lạc quan cho rằng, với sự đầu tư đúng mức, hệ thống có thể được triển khai trong thực tế lâm sàng trong vòng 5 đến 10 năm tới.
Tương lai của giao tiếp thần kinh: sự kết hợp giữa AI và lòng nhân đạo
Công nghệ này không chỉ là một thành tựu của ngành thần kinh học mà còn là biểu tượng của sự hòa quyện giữa AI, kỹ thuật điện tử và lòng nhân đạo trong y học hiện đại.
Việc giúp con người tìm lại tiếng nói – theo đúng nghĩa đen – là minh chứng mạnh mẽ rằng, công nghệ không đơn thuần chỉ là công cụ, mà còn là cầu nối giữa con người và hy vọng.
Thanh Quyên (TH)
Theo dientuungdung.vn
