Tác giả đồng tình với bài phân tích của TS. Nguyễn Văn Y về mặt trái của hiện tượng số hóa trong bài viết “Xu hướng hội nhập xã hội trong thời đại số qua góc nhìn của Tiến sĩ Nguyễn Văn Y”.
Mạng xã hội – không gian khởi nguồn của những mối quan hệ thời chuyển đổi số
Trong làn sóng chuyển đổi số toàn cầu, mạng xã hội không chỉ là nơi cập nhật thông tin hay giải trí, mà đã trở thành một "không gian xã hội mới" – nơi con người định hình bản thân, mở rộng kết nối và kiến tạo các mối quan hệ mang tính cá nhân lẫn nghề nghiệp. Những nền tảng như Facebook hay TikTok, với hàng tỷ người dùng và sức ảnh hưởng sâu rộng về mặt văn hóa, đang đóng vai trò như những chiếc cầu nối hiện đại, giúp con người gặp gỡ nhau qua không gian số: từ mối tình lãng mạn đến cơ hội hợp tác trong kinh doanh.
Việc xây dựng quan hệ trên môi trường mạng xã hội ngày nay không còn là hiện tượng cá biệt mà đã trở thành một xu hướng mang màu sắc xã hội học rõ nét – vừa mở ra những cơ hội tích cực, vừa tiềm ẩn không ít rủi ro.
Ở khía cạnh tích cực, mạng xã hội phá vỡ giới hạn địa lý, xóa nhòa rào cản truyền thống, cho phép cá nhân kết nối nhanh chóng với những người phù hợp – dù là bạn đời tương lai hay đối tác tiềm năng trong công việc. Trong môi trường nghề nghiệp, mạng xã hội ngày càng trở thành công cụ đắc lực giúp lan tỏa thương hiệu cá nhân, quảng bá sản phẩm, mở rộng thị trường và tiết kiệm đáng kể chi phí, thời gian – đặc biệt phù hợp với xu hướng làm việc từ xa hậu COVID-19.
Không dừng lại ở đó, cá nhân còn có thể xây dựng "chân dung số" thông qua những nội dung họ chia sẻ – từ bài viết, video đến lượt tương tác. Những dữ liệu xã hội sơ cấp này trở thành cơ sở để người khác đánh giá mức độ phù hợp, cả trong tình cảm lẫn chuyên môn.
Liệu có phải “con dao 2 lưỡi”?
Theo TS. Y: “Tuy nhiên, mặt trái của hiện tượng này cũng rất rõ rệt. Thứ nhất, tính thiếu xác thực và nguy cơ giả mạo danh tính là một vấn đề đáng lo ngại. Các mối quan hệ hình thành qua mạng xã hội dễ bị chi phối bởi thông tin dàn dựng, dẫn đến những ảo tưởng hoặc kỳ vọng sai lệch. Thứ hai, hiện tượng “nhân cách ảo” khiến cho bản ngã được thể hiện trên mạng thường không trùng khớp với bản ngã ngoài đời, gây ra sự vỡ mộng khi bước vào các tương tác thực tế. Ngoài ra, việc chia sẻ thông tin cá nhân hoặc dữ liệu chiến lược trên mạng xã hội có thể dẫn đến vi phạm quyền riêng tư, hoặc nghiêm trọng hơn là lừa đảo và đánh cắp tài sản. Cuối cùng, mạng xã hội – do thiếu yếu tố ngữ cảnh trong giao tiếp – thường làm giảm chiều sâu và tính cảm xúc, dễ dẫn đến hiểu lầm và suy giảm chất lượng của sự gắn kết.”
Đây hoàn toàn là những vấn đề đáng quan ngại, tiềm ẩn nhiều rủi ro ảnh hưởng đến con người trong tương lai.
Theo đó, TS cũng đề xuất nhiều giải pháp phát triển năng lực “kỹ thuật số xã hội”, bao gồm khả năng đánh giá thông tin, quản lý cảm xúc, và thiết lập giới hạn phù hợp. Đối với các mối quan hệ tình cảm, nên duy trì thái độ thận trọng trong giai đoạn đầu, ưu tiên việc xác thực thông tin và gặp mặt trực tiếp trước khi đưa ra cam kết cảm xúc lâu dài. Trong hợp tác làm ăn, việc kiểm tra lý lịch, thiết lập hợp đồng minh bạch và bảo vệ quyền lợi bằng các cơ chế pháp lý là điều kiện cần thiết để hạn chế rủi ro. Đồng thời, cá nhân cần nhận thức rõ ràng sự gần gũi trên không gian mạng không đồng nghĩa với mức độ thân thiết trong thực tế; chỉ qua thời gian và trải nghiệm thực tế, một mối quan hệ mới chứng minh được tính bền vững và chân thực của nó.
Theo Tạp chí Thông tin và Truyền thông
